Hanna Bervoets

Wat is een schrijvershotel zonder schrijvers? Een pen zonder inkt? Gedurende zes maanden wordt er wekelijks een auteur uitgenodigd voor een verblijf in het Ambassade Hotel en beschrijft daar hoe het schrijverschap in deze tijd voor hem of haar is. Het Parool publiceert de columns wekelijks.

Maar wat gebeurt er nu met fictie, vroeg ik me af toen de pandemie vorig jaar uitbrak. Het was een luxevraag vanuit een luxepositie; terwijl anderen hun leven drastisch zagen veranderen, deed ik wat ik altijd gedaan had: ik zat thuis te schrijven.

Maar wat te doen met covid? Welke rol zou de pandemie toebedeeld krijgen in de moderne werken van scenaristen, reclamemakers en schrijvers zoals ik?

De kwestie genereerde zowel vrees als opwinding.

Want wij, verhalenmakers in de breedste zin, maakten ooit een afspraak, sloten een onzichtbaar contract met ons publiek. Representeert een verhaal het heden, dan tonen we dat heden min of meer getrouw ten behoeve van de geloofwaardigheid van dat verhaal. Wandelt mijn personage over het Mercatorplein, dan beweer ik daarmee dat we in Amsterdam zijn. ‘Heden’ is daarbij een breed begrip. Het kan vandaag zijn, maar ook morgen, vorige week of pakweg twee jaar geleden; iedere vertelling contemporain totdat het tegendeel bewezen is.

Mijn opwinding kwam vorig jaar voort uit het idee dat dát nu voorbij zou kunnen zijn. Wie schreef over een wereld zonder mondkapjes en persconferenties, schreef over een verleden (maar welk?) óf over een toekomst (wanneer dan?) – tenminste, naar de maatstaven van het onzichtbaar contract dat stelt dat het heden in fictie ons eigen heden representeert.

Maar inmiddels zie ik verhalenmakers dat contract steeds vaker breken.

In Goede Tijden Slechte Tijden gingen Ludo en Janine rond december altijd braaf met kerstslingers in de weer. Bij ons is het ook kerst, hoor, beweerden ze daarmee; wij delen een heden! Het afgelopen jaar zag ik Janine echter geen enkele moeite doen anderhalve meter afstand te houden van  Laura – toch een risicogroep. Plots representeerde de soapserie geen verleden, geen toekomst, maar een heel nieuw, parallel heden: een ‘nu’ zonder covid.

Niet elke serie koos daarvoor. Er is een scène in de nieuwe politieserie Mare of Easttown waarin rechercheur Mare de pixelige videobeelden van een verhoor bekijkt. Bovenin het schermpje van haar monitor ontwaarde ik een datum: februari 2020. Plots zag ik de regisseur panikeren: welke datum moest het scherm weergeven, zijn serie kon zich onmogelijk ná maart 2020 afspelen – vooruit, februari 2020 dan maar, dat was nog net geloofwaardig, toch?

Ja en nee. Die datum gaf de serie onbedoeld een extra lading. Over een maand, wist ik als kijker, zouden deze personages met hele andere dingen bezig zijn. Moordzaak whatever, het einde van de wereld diende zich aan. Door die subtiele tijdsaanduiding voelden hun beslommeringen plots relatief, misschien zelfs futiel.

Dan hebben ze het bij Goede Tijden Slechte Tijden beter begrepen. Het contract dat verhalenmaker en publiek ooit sloten, is ergens halverwege de pandemie verlopen. Misschien ging dat zo geruisloos omdat haar fundamenten nooit echt sterk waren: het veroordeelde ons tot de leugen dat verhalen over het nu gaan, waar ze altijd, zonder uitzondering, in een volslagen naïef verleden zijn gemaakt.

Bekijk hier de column op de website van Het Parool.

Of klik hier om terug te gaan naar de overzichtspagina ‘Schrijvershotel’.

Wilt u ook verblijven in het schrijvershotel?
Geniet van een unieke ervaring in het Ambassade Hotel met deze speciale arrangementen of kom de bibliotheek bewonderen na een bezoekje aan ons zonnige terras aan de Herengracht!