Adriaan van Dis
Wat is een schrijvershotel zonder schrijvers? Een pen zonder inkt? Gedurende zes maanden wordt er wekelijks een auteur uitgenodigd voor een verblijf in het Ambassade Hotel en beschrijft daar hoe het schrijverschap in deze tijd voor hem of haar is. Het Parool publiceert de columns wekelijks.
Vertroeteld in de kortste nacht, gewekt door vogels aan de gracht… Rijm dat mij aanvloeide in Hotel Ambassade na een intense verkenning van de minibar: Cognac, Johnny Walker… ja, dan spelen de muzen op. En de herinneringen: hoeveel schrijvers hebben Ellen Jens en ik hier de laatste veertig jaar wel niet bezocht? Gasten die waren uitgenodigd voor het VPRO-boekenprogramma Hier is… Maya Angelou, Roald Dahl, Elfriede Jelinek, Martin Amis, David Grossman, Annie Cohen-Solal, Hilary Mantel… Hun boeken staan gesigneerd in de bibliotheek van het hotel, hun handtekeningen in de gastenboeken: See you next book, schreef Amos Oz.
Voorgesprekken hielden wij nooit (hét recept voor saaiheid) we maakten kennis en dronken een glaasje of slurpten een oester mee met Umberto Eco, die schotel na schotel liet aanrukken. En nu was ik zelf te gast en sliep ik op loopafstand van mijn huis. De reiziger in mij zou graag in een hotel willen wonen: elke dag schone lakens, ontbijt op bed, veel personeel en troost van de minibar. Vladimir Nabokov betrok een suite in Le Montreux Palace, Arthur Miller en Patti Smith schreven in het Chelsea in New York en Oscar Wilde stierf in Hotel d’Alsace te Parijs – geplaagd door lelijk behang: My wallpaper and I are fighting a duel to the death. One or the other of us has to go.
In vele landen wonen en nergens thuis zijn – het is nog altijd mijn ideaal. Ooit dreigde het bijna te lukken, toen ik voor de zoveelste keer bleef zitten en vooral weg uit huis wou. De Hogere Hotelschool in Den Haag leek me een mooie ontsnapping. ‘Op één voorwaarde,’ zei mijn moeder, ‘eerst hotelervaring opdoen om te kijken of het bevalt.’ Ik koos voor het deftigste en duurste: Kasteel de Hooge Vuursche te Baarn. Logeerhuis voor koninklijke gasten en omroepsterren. Maar oud-minister-president Willem Drees werd daar tijdens zijn vakantie niet herkend en bediend omdat fietsers niet welkom waren. Ik volgde er de opleiding tot kelner. Loon: 27 gulden per week. Een wit kort jasje werd mij aangemeten, met gouden epauletten. Het was één grote inwijding: perziken in Grand Marnier flamberen, tong met een lepel fileren, wijnen ontkurken. Thuis dronken wij een keer per jaar met kerst een fles bisschopswijn (en riep mijn moeder na één glas: ‘o jee, ik ben teut’) nu zag ik voor het eerst van mijn leven zwaar beschonken mannen in smoking en dames in decolleté.
Na het behalen van het getuigschrift ambulant kelner A deed ik toelatingsexamen voor de Hotelschool te Den Haag. Gezakt. ‘Adriaan is meer een jongen voor de praktijk.’ Te dom dus. Uit armoe heb ik toen maar mijn school afgemaakt en ben ik veel gaan lezen. In een boek logeer je uiteindelijk het beste.
Bekijk hier de column op de website van Het Parool.
Of klik hier om terug te gaan naar de overzichtspagina ‘Schrijvershotel’.
Wilt u ook verblijven in het schrijvershotel?
Geniet van een unieke ervaring in het Ambassade Hotel met deze speciale arrangementen of kom de bibliotheek bewonderen na een bezoekje aan ons zonnige terras aan de Herengracht!
Wouter Schopman – ”CoBrA heeft mijn hart gestolen”
Kunst en het Ambassade Hotel, ze horen bij elkaar. Overal – zelfs in de kamers – straalt de kunst je tegemoet. Hoe is dat zo gekomen? Dat heeft alles te maken met Wouter Schopman, gedreven hotelier én bevlogen kunstverzamelaar. Het is 1988 als Wouter Schopman De Nieuwe Kerk in Amsterdam binnenloopt. Hij is nieuwsgierig naar […]
Amsterdam Sinfonietta – Passie voor muziek
Wie weleens een concert heeft bijgewoond van Amsterdam Sinfonietta zal zich de levendigheid en het enthousiasme van de orkestleden herinneren. Die spelen staand en zonder dirigent. Daarvoor is, naast intensief repeteren, veel interactie tussen de musici nodig. Het is een manier van spelen die het orkest zijn unieke signatuur geeft: een perfect op elkaar ingespeeld strijkersensemble, waar de liefde voor de muziek vanaf spat.
De laatste jaren neemt de populariteit van Nederlands enige professionele strijkorkest toe. Artistiek leider en violiste Candida Thompson denkt dat dat te maken heeft met maatschappelijke veranderingen: ‘Muziek is altijd verbonden met sociale omstandigheden. Zo was het lang in de mode om mensen te imponeren met grote orkesten in concertzalen. Tegenwoordig zijn mensen op zoek naar persoonlijkere en intiemere ervaringen, naar muziek ‘dicht op de huid’, net als de kamermuziek van vroeger. Wij zijn eigenlijk een groot kamermuziekensemble.’
Het repertoire van Amsterdam Sinfonietta omvat uiteenlopende muziekstijlen, van barok tot hedendaags. Naast uitvoeringen van bekend werk breekt het orkest een lans voor onbekend gebleven of nieuw repertoire en richt het zich op cross-over-projecten. ‘We werken samen met kunstenaars, acteurs en dansers en we experimenteren met licht zoals dat wordt gebruikt in theatervoorstellingen, maar dan héél subtiel’, zegt Thompson. Om te vervolgen met de zorgen die ze heeft over het Nederlandse muziekklimaat: ‘De muzikale traditie is een ongelooflijk belangrijk deel van onze cultuur en die is door jarenlange bezuinigingen te grabbel gegooid. Muziekeducatie is belangrijk. Het is net als met voetbal of tekenen: alleen door ermee in aanraking te komen wordt je interesse gewekt.’
Het is precies de reden waarom Amsterdam Sinfonietta veel aandacht besteedt aan muziekeducatie en jaarlijks 50 voorstellingen speelt voor kinderen van 4 tot 6 jaar. Daarnaast biedt het conservatoriumstudenten de kans om mee te spelen en organiseert het de Sinfonietta Strijkersdag, een samenspeel-dag voor strijkers van 7 tot en met 14 jaar. Het zijn activiteiten naar het hart van het Ambassade Hotel dat, naast een gesponsord partnerschap met Amsterdam Sinfonietta, ook de jonge veelbelovende violiste Svenja Staats financieel ondersteunt.
Amsterdam Sinfonietta is meer dan 30 jaar het enige professionele strijkorkest in Nederland en behoort tot de absolute wereldtop. Het is een ensemble van 23 strijkers – met verschillende nationaliteiten – die allen spelen op solistenniveau. Amsterdam Sinfonietta werkt samen met gerenommeerde musici als Barbara Hannigan, Sol Gabetta, Janine Jansen, Isabelle Faust, Jasper de Waal, Martin Fröst, Alexander Melnikov, Christianne Stotijn, Bobby McFerrin, Wende en Blaudzun.
Column Arnon Grunberg – ”Goochelvoorstelling”
‘“Zoals andere mannen naar huis en haard hunkeren, of vrouw en kind, zo keert hij altijd terug naar neonlicht en receptie, naar kamermeisje en portier”, zo heet het in zijn feuilleton ‘Hotelwelt’’, schrijft Mark Schaevers over de schrijver Joseph Roth (1894-1939) in zijn mooie boek ‘Oostende, de zomer van 1936’.
Hoewel de meeste hotels geen portier meer hebben en het neonlicht ook al lang niet meer bij de wereld van het hotel hoort, deel ik deze eigenaardigheid met Joseph Roth: ik hunker naar het hotel. Het goede hotel combineert de vertrouwdheid, een zekere geborgenheid, met het voorlopige, het onbestemde. Een doorgangshuis is het hotel.
Sinds ik in 1995 uit Amsterdam ben vertrokken ben ik regelmatig naar die stad teruggekeerd, werk, moeder, geliefde et cetera, er waren altijd wel redenen, te veel redenen eigenlijk. Via een paar omwegen, onder andere De Bloeiende Ramenas op de Haarlemmerdijk en het Amstel Hotel belandde ik in het Ambassade Hotel, waar ik vond wat ik zocht.
Het voert te ver hier mijn geschiedenis in het Ambassade Hotel op te schrijven, dat zou ook indiscreet zijn – een hotel bestaat ook bij de gratie van geheime en clandestiene ontmoetingen, al is het clandestiene karakter van die ontmoeting dikwijls slechts een product van de eigen verbeelding – ik wil voornamelijk de achtste verjaardag van mijn petekind vermelden die hij daar in de zomer van 2012 vierde, opgeluisterd door goochelaar Falicanto. Al eerder had hij verjaardagsfeestjes in het Ambassade gevierd, tenslotte woonde ik in het hotel als ik in Amsterdam was, en Wim, die meer nog dan andere personeelsleden voor mij de personificatie is van het Ambassade Hotel, had me na het eerste feestje toevertrouwd dat er nog dagen daarna door het hele hotel confetti was gevonden. Ik had naar ander vertier gezocht, voor confetti was hij ook wat oud, en met enige hulp had ik Falicanto gevonden.
De goochelaar was bereid te komen, een stuk of vijftien jongens en meisjes waren uitgenodigd voor de voorstelling en ik speelde met hartstocht de rol van gastheer en vervangvader van mijn petekind.
De kinderen hadden zich met taartjes en frisdrank in de toenmalige ontbijtzaal c.q. ontvangstruimte geïnstalleerd. Een deel van de taartjes was al razendsnel in het tapijt en sommige stoelen gewreven, maar ook dat is het voordeel van het hotel: men is voorbereid op vlekken. De gast maakt vlekken, de ene hooguit wat minder dan de andere.
De kinderen, die inmiddels op de hoogte waren gesteld van de komst van de goochelaar, hadden eerder iets van de toeschouwers in het Colosseum, men wilde weleens zien hoe wilde dieren wat mensen zouden verscheuren, hooguit met dit verschil dat enkele vriendjes van mijn petekind zélf graag voor wild beest wilden spelen.
Een jongetje zei tegen me: ‘Meneer, ik houd niet van goochelaars, is het goed als ik daarachter ga spelen?’
‘Nee’, zei ik. Als een van de jongetjes ‘daarachter’ zou gaan spelen, zouden ze straks allemaal daarachter gaan spelen en dan zou de goochelaar voor een paar verdwaalde volwassenen zijn trucs moeten vertonen, dat wilde ik hem niet aandoen.
De goochelaar kwam, een verlegen, magere man die zei dat hij de voorstelling misschien moest afbreken, omdat zijn vriendin ziek was. Ik vreesde nu nog meer dat de lieve vriendjes en vriendinnetjes van mijn petekind hem metaforisch zouden verscheuren. Het tegendeel gebeurde, op bedeesde wijze won hij hun harten, in elk geval hun bewondering.
Het hotel, besef ik, is ook een goochelvoorstelling. Het personeel goochelt, de gast heeft als het goed is de trucs niet door en gaat na afloop voldaan naar huis met geen ander verlangen dan snel weer terug te keren, want thuis is er veel, maar er zijn daar doorgaans geen echte goochelaars. Thuis verhoudt zich tot het betere hotel als de schuifdeuren tot het grote toneel.
Cruz y Ortiz – Internationaal gerenommeerde architecten
Het Ambassade Hotel bestaat uit zestien grachtenpanden uit de zeventiende en achttiende eeuw, die bijna allemaal met elkaar zijn verbonden. Omdat de interne structuur door de tijd heen enigszins haar oorspronkelijke karakter had verloren, kreeg Cruz y Ortiz in 2014 de opdracht om de publieke ruimtes opnieuw in te delen en meer eenheid te creëren. Met voldoende ruimte voor een brasserie, een lounge/bar én een nadrukkelijke plek voor de bijzondere verzameling gesigneerde boeken en de omvangrijke collectie Cobra-kunst.
Voor Antonio Ortiz, trouwe gast van het hotel, is het een speciale opdracht. Als geen ander is hij zich bewust van het unieke karakter van het Ambassade Hotel: chic en toch huiselijk, met een hoogwaardige service en toch laagdrempelig, klassiek én tijdloos. Ortiz: ‘Het herindelen van een samenstel van historische panden is een uitdagend proces. Welke functie komt waar? Hoe zorg je ervoor dat het interieur in harmonie is met de architectuur? Bovendien is er een stedenbouwkundige wet die bepaalt dat losstaande panden vanbuiten als zodanig herkenbaar moeten blijven. Om dat allemaal samen te brengen in een goed ontwerp, daarvoor is veel afstemming nodig. Het proces kreeg daardoor het karakter van een spannende verkenningstocht.’
Het ontwerp
Om de oorspronkelijke indeling herkenbaar te maken, werden door Cruz y Ortiz bestaande doorbraken verkleind en werd er een nieuwe doorbraak toegevoegd. De passages werden op één as geplaatst, waardoor er eenheid en samenhang tussen de afzonderlijke ruimtes ontstond. Ortiz: ‘Voor monumentale gebouwen is dit een wenselijke en respectvolle werkwijze; de maat van de doorgang werd feitelijk gereduceerd, waardoor de herkenbaarheid van de losse panden sterker werd, terwijl er toch een geheel ontstond.’
Dat het Ambassade Hotel is verweven met kunst en literatuur werd overal zichtbaar gemaakt. Al meteen bij de ingang worden gasten verwelkomd door een Cobra-sculptuur in een gouden nisje, een subtiele – maar veelzeggende – opmaat voor de rest van de ruimtes, waar de kunst fraai is geïntegreerd in de inrichting. Ook de omvangrijke en bijzondere collectie gesigneerde boeken kreeg de plek die zij verdient, in de – niet voor niets zo genoemde – Library Bar en Library Lounge.
Duurzaam ondernemen – Green Globe en meer
Het Ambassade Hotel, dat altijd op zoek is naar het bieden van de hoogste kwaliteit aan zijn gasten, is zich er zeer van bewust dat kwaliteit en duurzaamheid onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Duurzaam ondernemen is dan ook een speerpunt van het hotelbeleid.
Twee jaar geleden ontving het Ambassade Hotel het Green Globe Certifi caat, een pluim voor de ‘groene’ maatregelen die waren genomen. Maar daarmee eindigen de ambities niet. Het Ambassade Hotel maakt deel uit van de Koplopersgroep Circulaire Hotels, een groep van twaalf hotels die op verzoek van de gemeente Amsterdam de kansen voor een circulaire bedrijfsvoering verkent. In dit kader is de footprint van het hotel berekend en zijn aan de hand daarvan aanbevelingen gedaan. Op het gebied van energieverbruik, voedsel, meubilair en wasgoed is nog veel winst te behalen. En hoewel afval maar een relatief klein deel uitmaakt van de totale footprint, luidt ook hier het credo: afval bestaat in de toekomst niet meer, alles is een grondstof en maakt deel uit van de kringloop.
De circulaire klus zal niet zomaar zijn geklaard, maar de kracht zit hem in samenwerking.
Als hotels samen circulair inkopen en afval als grondstof beschouwen, kan de Amsterdamse hotelbranche een voortrekkersrol vervullen bij het duurzaam maken van de stad.
Een oase van rust – Ultiem ontspannen bij Koan Float
Midden in het stadsgewoel van de grachtengordel bevindt zich een oase van rust: Float & Massage Centrum Koan Float. Dit in 1997 opgerichte floatcentrum – het eerste van Nederland – heeft jarenlange ervaring met de heilzame effecten van floaten: gewichtloos drijven op warm water waaraan Epsom bitterzout is toegevoegd.
Wat is floaten?
Floaten is alsof je drijft in de Dode Zee, maar dan in een eigen cabine met warm water. Doordat externe prikkels – licht, geluid, temperatuurschommelingen en de zwaartekracht – ontbreken, komen lichaam en geest tot rust.
Epsom bitterzout
Aan het water is 550 kilo Epsom bitterzout toegevoegd. Dit zout is rijk aan magnesium, een mineraal dat ons lichaam nodig heeft om goed te kunnen functioneren. Magnesium verbetert onder meer de werking van spieren, zenuwen, gewrichten en darmen. Het wordt gemakkelijk via de huid opgenomen. Het lichaam neemt tijdens een floatsessie precies díe hoeveelheid magnesium op die het nodig heeft.
Bewezen positieve effecten
Floaten vermindert de aanmaak van het stresshormoon cortisol en stimuleert de aanmaak van endorfine, het feel good-hormoon. Het versterkt het immuunsysteem, bevordert de bloed- en zuurstofcirculatie, verlaagt de bloeddruk, stimuleert de creativiteit en verbetert leer- en sportprestaties. Mensen met stressklachten en slaap- of concentratieproblemen voelen zich een stuk uitgeruster, relaxter en beter gefocust. Ook vermindert floaten (chronische) pijn op velerlei gebied. Mensen met bijvoorbeeld artritis, migraine of reuma ondervinden verlichting van hun pijnklachten tijdens en na het floaten. Deze en andere positieve effecten zijn door diverse wetenschappelijke studies aangetoond.
Meer weten over de gezondheidseffecten of een floatsessie en/of massage boeken? Kijk op www.koanfloat.nl of kom langs bij Herengracht 321 (vlak bij het Ambassade Hotel). Voor gasten van het Ambassade Hotel gelden speciale tarieven.
Massages bij Koan Float
Aan Koan Float zijn zo’n dertig masseurs enlichaamswerkers verbonden, ieder met zijn eigen specialiteit. Gezamenlijk beheersen zij vele disciplines en bieden zij bijzondere kwaliteit en aandacht aan iedere cliënt. Een combinatie van floaten en massage biedt de ultieme ontspanning, maar ook voor alleen een massage bent u meer dan welkom bij Koan Float.
Frances Walker, massage-therapeut
Vanwege alle uitdagingen in het dagelijks leven ervaren mensen vaak geen harmonie tussen lichaam en geest, maar verdeeldheid. Wij bevinden ons op één plek, maar onze gedachtes zijn elders. Het resultaat is vaak disharmonie en stress. ‘Ik werk sinds 2003 bij Koan Float en mijn specialiteit is Diepe Weefsel-massage. Het doel van mijn aanpak is mensen te helpen rust te ervaren in lichaam en geest. Diepe Weefsel-massage is een vorm van massage die zich richt op de diepere spierlagen en het bindweefsel van het lichaam. Het is vooral nuttig voor chronisch gespannen en verkrampte gebieden, zoals een stijve nek, lage rugpijn en pijnlijke schouders. Diepe Weefsel- massage helpt om pijn te verzachten en de normale bewegingsvrijheid te herstellen. U bent meer dan welkom!’
Kijk voor een overzicht van de verschillende massagevormen op: www.koanfloat.nl
In gesprek met Stine Jensen – Het belang van aandacht
Eerste liefde
Wat herinnert u zich nog van uw eerste liefde? Met een beetje geluk was het een allesomvattende ervaring van totale aandacht. Je had alleen nog maar aandacht voor die ander, en de ander voor jou. Maar klopt dat eigenlijk wel?
Als Stine Jensen terugkijkt op haar eerste liefde Mark komt ze tot een andere conclusie. Door Mark wordt ze bedolven onder aandacht. Elke dag krijgt ze lange brieven, die hij bij haar in de brievenbus stopt. Stine Jensen vindt het heerlijk, maar schrijft nooit terug. Op een dag blijven de brieven uit en slaat de zelftwijfel toe. Heeft ze iets verkeerds gedaan, voldoet ze niet meer?
Nu, in retrospectief, ziet Stine Jensen dat die eerste liefde helemaal niet ging om aandacht voor Mark, het was haar zelfliefde die werd gestreeld. Is het niet heerlijk om het gevoel te hebben dat je bijzonder bent? En wat een paniek als de aandacht ineens uitblijft! Tekenend is dat het ook van de andere kant zo werkte. De brieven van Mark waren geen liefdesverklaringen, maar beschrijvingen van wat hij gedurende de dag beleefde. Zijn brieven waren dus eigenlijk egodocumenten.
Het is niet moeilijk om aan de hand van Stine Jensens eerste liefde een link te leggen met de sociale media van nu. We sturen om de haverklap berichten en foto’s de wereld in om te laten zien hoe leuk en interessant we zijn. En hopen op veel reacties, het zijn mooie bevestigingen dat we door anderen gezien worden. En als we zelf liken, wat gebeurt er dan? Hebben we daadwerkelijk aandacht voor wat we liken of willen we daarmee vooral onszelf weer even in de schijnwerpers zetten, in de hoop gezien te worden door anderen? Het zijn confronterende en ongemakkelijke vragen.
Maar wat is aandacht nu eigenlijk? En wat doet aandacht?
Aandacht
Aandacht is oprechte en werkelijke interesse in iets of iemand. Niet zien maar kijken, niet horen maar luisteren en niet denken maar voelen. Deze vorm van aandacht is een goede voedingsbodem voor liefde – in welke vorm dan ook – en is cruciaal voor langdurige relaties. Zonder daadwerkelijke aandacht voor de ander slaat de liefde al snel dood.
Meer kijken en luisteren
Tijdens je eerste liefde heb je dat meestal nog niet geleerd, dan is aandacht die je geeft en krijgt vooral een zoeken naar bevestiging door je onzekere puberbrein. Maar in de loop der jaren komen de meesten van ons erachter dat daadwerkelijke liefde is gebaat bij minder aandacht voor jezelf en meer kijken en luisteren naar wat anderen beweegt. En daar wringt in deze tijd – waarin de aandacht vragende bliepjes op onze telefoons maar blijven gaan – vaak de schoen. Hoeveel tijd gunnen we ons om daadwerkelijk te kijken en te luisteren naar anderen? Of dat nu onze partners, kinderen, vrienden zijn of zelfs vreemden? En als liefde gedijt bij werkelijke aandacht, is het dan niet de hoogste tijd om af en toe analoog te gaan? Filosoof Stine Jensen vindt van wel en pleit ervoor om bewust in het leven te staan en échte aandacht te hebben voor elkaar.
Liefde voor de gast
De werknemers van het Ambassade Hotel zijn experts in hospitality. Voor en achter de schermen werken ze met hart en ziel aan de best mogelijke service. De nadruk ligt op een persoonlijke benadering en veel tijd en aandacht voor de gasten. Het hotel voelt hierdoor voor iedereen als een warm bad, een ‘home away from home’, waar je je net zo op je gemak voelt als thuis.
In dit artikel richten we de schijnwerpers op de receptie-assistenten. Ze hebben een belangrijke taak in het hotel: ze dragen zorg voor de omgeving, ontfermen zich over de bagage, maken de gasten wegwijs, verzorgen de roomservice en geven informatie. Ook maken ze samen met de receptiemedewerkers allerhande reserveringen voor de gasten en zorgen ze er desgewenst voor dat de hotelfietsen klaarstaan. Maar hun allerbelangrijkste taak ligt bij het hartelijk verwelkomen en het zoveel mogelijk ‘ontzorgen’ van de gasten.
‘We zijn de eerste kennismaking van de gast met het hotel en ‘first impressions count’. Een hartelijke en respectvolle ontvangst is ontzettend belangrijk’, vertelt Ewout Smit, die als receptie-assistent zijn droombaan heeft gevonden. ‘Het is zó belangrijk dat gasten zich vanaf het eerste moment welkom voelen en dat er iemand is die alle tijd en aandacht voor ze heeft. Daarbij komt fijngevoeligheid kijken, voor het type gast en zijn of haar cultuur.’
Wim Breden, al jaren werkzaam bij het Ambassade Hotel, knikt instemmend.
‘Hoe je met een oude Engelse aristocraat omgaat is heel anders dan met bijvoorbeeld een joviale Amerikaan.’
‘Hoe langer je dit werk doet, hoe meer je daarvoor voelsprieten ontwikkelt. Ons werk is telkens opnieuw aftasten welke benadering het beste past en aanvoelen wat elke gast nodig heeft. In het Ambassade Hotel is daar alle tijd en aandacht voor en je merkt dat dat wordt gewaardeerd. Niet voor niets keren gasten regelmatig terug. Met veel gasten heb ik in de loop der jaren dan ook echt een band opgebouwd.’
Hoe bijzonder zijn werk is, illustreert hij met een kleurrijk verhaal. ‘Jarenlang kwam hier een bekende high society-dame uit New York. Een flamboyant type met ‘pashmina’s’ en een uitmuntende kledingstijl. Ik haalde haar een paar keer per jaar op van Schiphol, waar wachtrijen niet bestonden voor haar. Ze liep overal eenvoudigweg door en niemand die haar tegenhield of er wat van durfde te zeggen. Zo’n sterke uitstraling en persoonlijkheid, daar bracht je niets tegen in. Maar ze had een hart van goud en we hadden de meest bijzondere gesprekken. Als blijk van waardering nodigde ze me uit om bij haar op bezoek te komen, maar een maand voor vertrek kreeg ik het bericht dat ze was overleden… Toen heb ik wel een traan gelaten.’
